رفتارسنجی دستگاه‌های گرانی‌سنج نسبی سازمان نقشه‌برداری کشور

به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، این سازمان به منظور جمع‌آوری داده‌های ثقل (از روش نسبی) مجهز به شش دستگاه گرانی‌سنج نسبی از انواع CG-3M و CG-5 است که از سال 1376 تاکنون در شبکه‌های ترازیابی و شبکه‌های درجه صفر (مطلق)، یک، دو و سه ثقل در سراسر کشور مورد استفاده قرار گرفته‌اند.

گرانی‌سنج‌های نسبی بدلیل تغییرات اندک خواص الاستیک فنر بکار رفته در دستگاه، رانه دستگاهی بلندمدت (Long-term drift)، تغییرات ولتاژ منبع باتری و ... نیازمند تنظیم و کالیبره کردن منظم و دوره‌ای است. به این منظور کالیبراسیون دستگاه‌ها بر روی خط ملی کالیبراسیون کشور که مقادیر ثقل مطلق آنها معلوم است، انجام می‌شود.

خط کالیبراسیون ملی که در سال 1384 طراحی شد شامل ایستگاه‌هایی در ارتفاعات توچال تهران است و تا شمال کشور گسترش می‌یابد. در سال 1394به منظور پوشش حداکثری دامنه ثقل کشور، این خط با ایجاد چند ایستگاه جدید به سمت جنوب کشور تکمیل شد. مقادیر شتاب ثقل مطلق ایستگاه‌های خط کالیبراسیون با همکاری بین‌المللی سازمان نقشه‌برداری کشور و متخصصان و اساتید دانشگاه‌های استراسبورگ و مونت‌پولیه فرانسه، با استفاده از گرانی‌سنج مطلق FG5  (متعلق به دانشگاه‌های فرانسه) از سال 2000 تا 2007 اندازه‌گیری شده است. متاسفانه بدلیل تحریم‌های موجود این همکاری‌های بین‌المللی از سال 2007 تا 2017 به مدت 10 سال بطور کامل متوقف گردید، تا اینکه با از سرگیری همکاری سازمان نقشه‌برداری کشور با دانشگاه استراسبورگ فرانسه امکان اندازه‌گیری مجدد این مشاهدات ارزشمند در سال 2017 و 2018 میسر شد. مشاهدات ثقل نسبی 6 دستگاه گرانی‌سنج سازمان نقشه‌برداری با اعمال ضریب کالیبراسیون بدست امده از مشاهدات خط کالیبراسیون ملی از سال 2005 تا 2017 تصحیح شده است.  

خاطر نشان می‌شود، کالیبراسیون دستگاه‌های گرانی‌سنج نسبی از این نظر حائز اهمیت است که از خطای سیستماتیک مقیاس در مشاهدات مربوطه جلوگیری می‌کند.

گفتنی است  مهندس حمیده چراغی رئیس اداره فیزیکال ژئودزی، پروفسور ژاک هیندرر از اساتید دانشگاه‌های استراسبورگ فرانسه، دکتر سیدعبدالرضا سعادت مدیرکل نقشه‌برداری زمینی و ژئودزی، ژان دانیل برنارد از متخصصان دانشگاه استراسبورگ، دکتر یحیی جمور از اساتید آموزشکده نقشه‌برداری ، دکتر فرخ توکلی مشاور رئیس سازمان، مهندس سیاوش عربی معاون نقشه‌برداری زمینی و ژئودزی، مهندس نسیم عزیزیان‌کهن رئیس گروه سیستم‌ها و بهره‌وری تهیه کنندگان این مقاله تخصصی بودند که حاصل همکاری سازمان نقشه‌برداری کشور و این دانشگاه در زمینه طرح ثقل سنجی کشور بود.

این مقاله باعنوان «Stability of the Calibration of Scintrex Relative Gravimeters as Inferred from 12 Years of Measurements on a Large Amplitude Calibration Line in Iran» در مجله بين المللي pure and applied geophysics به تازگي به  چاپ رسيده است.

می‌توانید متن صفحه اول این مقاله را اینجا مشاهده کنید.