به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه­ برداری کشور؛ فرآیند بازنگری نقشه­ های پوششی کشور در مقیاس یک بیست و پنج­ هزارم، پس از مطالعات گسترده و بررسی­ های انجام شده در مجموعه معاونت فنی و تولید اطلاعات مکانی، در اداره­ کل نقشه­ برداری هوایی، فضایی و نقشه­ های مبنایی این سازمان؛ با بازتولید نقشه 1:25000 از شهر تهران و حومه آغاز شد.

در ادامه دکتر جعفرزاده ایمن‌آبادی گفت: «اطلاعات مکانی پایه (به ویژه نقشه­ های پوششی) هر کشور از شاخص­های توسعه آن کشور بوده و یکی از مولفه­ های مدیریت و برنامه­ ریزی پروژه­ های عمرانی کشور به شمار می ­رود؛ به گون ه­ای که امروزه به این نوع داده­ ها، زیرساخت توسعه نیز اتلاق می­گردد. به عبارت دیگر؛ داده­ های مکانی، مشابه شبکه­ های ارتباطی، آب، برق و گاز، امروزه تبدیل به یک زیرساخت مهم در کشورها و جوامع مختلف شده است.»

همچنین وی بیان کرد: «نقشه­ های پایه و پوششی، به نقشه­ هایی اتلاق می­گردد که در آن، توپوگرافی و شکل زمین همچنین عوارض نقطه­ا ی(مانند نقاط ­ارتفاعی، درختان، چاه­ ها و غیره)، عوارض خطی(مانند منحنی­ های تراز ارتفاعی، خطوط جاده­ ای، ریلی، خطوط انتقال نیرو و غیره) و عوارض سطحی(مانند بلوک­ های ساختمانی، مراکز صنعتی، خدماتی، درمانی و غیره) بر روی آنها به دقت مشخص گردیده است تا مبنایی برای برنامه­ های توسع ه­ای کشورها گردد. نقشه­ های پوششی به­روز همچنین می­ توانند پایه انجام آمایش سرزمین، مطالعات زیست محیطی، پروژه­ های عمرانی، مطالعات طرح­ های ملی، مدیریت کلان اراضی، منابع طبییعی و غیره در سراسر کشور باشند. از جمله اهم کاربردهای این نقشه­ ها می­ توان به موارد زیر اشاره نمود:

* مدیریت بهینه حوضه­ های آبریز
* کشاورزی و منابع طبیعی
* مدیریت بحران(به طور مثال در مدل‌های پخش سیلاب، نقشه­ های آسیب‌پذیری، بررسی خطرپذیری و غیره)
*مطالعات محیط زیست
*فاز مطالعات و طراحی پروژه­ های کلان عمرانی(از جمله شهرسازی، سدسازی،توسعه خطوط حمل و نقل، آمایش سرزمین و طرح­ های جامع کشوری و غیره...

 در ادامه، مهندس پیمان بکتاش، معاون فنی و تولید اطلاعات مکانی سازمان نقشه­برداری کشور؛ با اشاره به تاریخچه تولید نقشه­های پوششی در ایران گفت:«در سال 1366 با توجه به نیازهای کشور، طرح تهیه نقشه‌های پوششی 1:25000 بر پایه عکس‌های هوایی مقیاس1:40000 برای پرکردن خلاء اطلاعات مکانی مورد نیاز طرح‌های عمرانی کشور، توسط هیأت دولت وقت تصویب گردید. بر این اساس، سازمان نقشه‌برداری کشور به عنوان دستگاه متولی، عهده­دار اجرای این طرح ملی گردید. این طرح پس از مطالعات اولیه و تهیه استانداردها و دستورالعمل‌های لازم، عملا از سال 1369 به‌طور اجرایی شروع گردید. استانداردها و دستورالعمل‌ها بین سالهای 1372 تا 1374 متناسب با فن‌آوری رقومی، مجددا تدوین و طرح مذکور، در طول سالیان گذشته با طی مراحل مختلف، منجر به تولید نقشه‌های رقومی 1:25000 برای کل کشور شد. عملیات عکسبرداری هوایی پوششی با دوربین آنالوگ به‌صورت سه بعدی و عمدتاً طی سال­های 1371 تا 1384 انجام پذیرفت. در سال­های 1383 تا 1387 با توجه به اینکه نقشه­های بخش قابل توجهی از مناطق کشور تهیه شده بود و عمدتا فقط مناطق مرزی فاقد نقشه بودند، سرعت تولید نقشه­های 1:25000 کاهش یافت. در حدود سال 1384 شمسی، با توجه به اینکه در بخشی از قسمت­های مرزی کشور امکان پرواز وجود نداشت، از تصاویر ماهواره­ای SPOT فرانسه با قدرت تفکیک  2.5 متر برای تکمیل نقشه­های پوششی استفاده گردید. با توجه به اینکه این تصاویر استرئو(سه بعدی) نبودند، علاوه بر تصاویر ماهواره­ای، مدل رقومی ارتفاعی زمین(DEM) تولید شده توسط تصاویر استرئو اسپات نیز با قدرت تفکیک 30 متر برای استخراج عوارض ارتفاعی خریداری گردید. تا نهایتا عملیات تهیه نقشه­های پوششی 1:25000 کل کشور در سال 1390 به اتمام رسید.

گفتنی است در حال حاضر متوسط قدمت نقشه­ های پوششی کشور، به حدود بیست سال پیش باز می گردد! نقشه­ هایی که می­بایست به طور مدام در حال به­ روزرسانی بوده و قدمت آنها همواره کمتر از پنج سال باشد. در حال حاضر وجود نقشه پوششی به­روز و دقیق در کشور به شدت احساس شده و تقریبا تمام پروژه­ ها و طرح­ های توسعه ­ای کشور را تحت شعاع قرارداده است.




شکل (1): آخرین وضعیت قدمت نقشه های پوششی 1:25.000 کشور
 
به­ روزرسانی نقشه­ های 1:25000 با استفاده از تصاویر ماهواره­ ای به­روز با توان تفکیک مکانی یک متر از شهر تهران و حومه:

در حال حاضر خوشبختانه پردازش تصاویر ماهواره­ ای جدید از منطقه مزبور در اداره­ کل نقشه برداری هوایی، فضایی و نقشه ­های مبنایی سازمان نقشه­ برداری کشور، به اتمام رسیده و هم اکنون فرآیند به روزرسانی نقشه­های 1:25000 شهر تهران و حومه، در خط تولید سازمان آغاز گردیده است. این روند برای سایر مناطق کشور نیز تداوم خواهد یافت. در این راستا حمایت های اعتباری سازمان برنامه و بودجه کشور بسیار حائز اهمیت خواهد بود تا شاهد استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و اشتغال زایی تخصصی در این حوزه باشیم.
 

آخرین تصاویر هوایی رقومی در چهار باند طیفی مختلف که در سال 1397 شمسی توسط سازمان نقشه­برداری کشور با عکسبرداری هوایی اخذ شده است؛ بالغ بر دو میلیون  هکتار در استان­های زنجان و کرمانشاه می ­باشد. در حال حاضر حدود 350 هزار هکتار از این میزان اورتو شده و مابقی تصاویر هوایی نیز در حال اورتو شدن به منظور به ­روزرسانی 90 شیت نقشه  1:25000 پوششی کشور می­باشد. این روند نیز با استفاده از شروع مجدد عملیات عکسبرداری هوایی که به زودی در سازمان ازسر گرفته خواهد شد، برای مناطق دیگر مطابق برنامه­ریزی مشخص، تداوم خواهد یافت.



شکل (2): تصویر ماهواره­ ای بخشی از شهر تهران و نمونه ­ای از لایه­ های به روز رسانی شده دقیق نقشه پوششی 1:25000