بودجه ۲.۵ میلیاردی طرح در سازمان نقشه برداری كشور، كفاف به روز رسانی نقشه‌های كشور را نمی‎دهد/ پیشنهاد تهیه طرح جامع مدیریت سیلاب در كشور

به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه برداری کشور، جلسه کمیته آب کمیسیون عمران مجلس روز دوشنبه 16 اردیبهشت ماه با حضور نمایندگانی از وزارتخانه‎های راه، نیرو، شرکت آب منطقه‎ای، ستاد مدیریت بحران، سازمان هواشناسی و سازمان نقشه برداری کشور برگزار شد.

در این جلسه که با حضور چند تن از نمایندگان عضو کمیسیون عمران مجلس به ریاست محمد دامادی نماینده ساری برگزار شد، مطالب مختلفی در حوزه تحلیل سیلاب فروردین ماه سال 98 مطرح شد. از جمله مواردی که در این جلسه به آن اشاره شد کاهش تعداد تلفات نیروی انسانی نسبت به سیل سال 71 در استان گلستان و لایروبی رودخانه گرگانرود، لزوم ایجاد سد نرم آب در این استان به منظورجلوگیری از هدر رفت 100 متر مکعب آب و ... بود.

برخی نمایندگان حاضر در این جلسه با اشاره به اینکه فرماندار آق‌قلا چندین روز قبل از بروز این سیل اطلاعاتی در در دست داشت اما تمهیدات لازم را برای آن نیاندیشیده بود، عنوان کردند که اگر اعتبارات ایجاد سدهای جدید پیش از این تأمین شده بود، این حجم از آب به سمت استان سراریز نمی شد. انتقاداتی نیز مبنی بر معطل ماندن هشت روستا به دلیل به تأخیر افتادن احداث سدهای جدید عنوان شد.
در ادامه این جلسه دامادی که ریاست کمیته آب در کمیسیون عمران مجلس را برعهده داشت از رئیس سازمان نقشه برداری کشور خواست تا در مورد موضوع سیل گلستان توضیحاتی در حوزه تخصصی و فنی نقشه برداری ارائه دهد.
مهندس مسعود شفیعی نیز با اشاره به اینکه همواره نسبت به به‎روزرسانی داده‎ها و اطلاعات مکانی بی‎توجهی می‎شود؛ ادامه داد: مسأله مهم دیگر این است که نسبت

به صحت اطلاعات نیز اغلب غفلت می‎شود. به گفته وی بیش از 80 درصد اطلاعات، ماهیت «مکانی» دارند، اما برای تولید و به‎روز نگهداری آنها کمتر توجه می شود و اساساً اهمیتی به آن داده نمی شود.
وی با اشاره به اینکه مخاطرات طبیعی اجتناب ناپذیر هستند؛بر لزوم اولویت بندی در مواجه با آنها تأکید کرد و گفت: اگر چه برخی مسئولین سدسازی را مهمترین رویکرد در مواجه با سیل می دانند، ولی باید گفت که این تنها یکی از راه های موجود در این زمینه و البته گرانترین آنهاست. ای کاش نماینده وزارت نیرو توضیح می داد که آیا همان قدر که برای ساخت سد و دریافت بودجه آن تلاش کردند برای دریافت اطلاعات مکانی نیز همان قدر تلاش داشتند؟ آیا یک نامه در مورد ضعف اطلاعاتی در این وزارتخانه و لزوم دریافت اطلاعات مکانی برای آن نوشته اند؟
رئیس سازمان نقشه برداری کشور در پاسخ به اینکه آخرین نقشه‎های تولید شده از استان گلستان مربوط به چه زمانی بوده است، گفت: مهمترین منبع تولید اطلاعات مکانی پایه ای، تولید نقشه های 25000/1 در کشور در دوره مرحوم هاشمی رفسنجانی بوده که از دهه هشتاد آغاز شده و تا پایان تبدیل آن به مدل های رقوی حدود دو دهه زمان برده است.
وی با اشاره به اینکه بنا به دلایل امنیتی، عکسبرداری هوایی از استان گلستان به عنوان یک استان مرزی و تهیه نقشه از آن به سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح سپرده شده، ادامه داد: این نقشه ها دارای DEM بیست متری هستند یعنی ممکن است مدل رقومی آن با بیست متر اختلاف روبرو باشد. این در حالی است که اختلاف ارتفاع در استان گلستان بسیار کم است و این ضریب خطا در چنین استانی خیلی زیاد به نظر می رسد.
شفیعی با اشاره به اینکه میزان شدت بارش، نقاط تحت تأثیر و شیب زمین، جهت شیب، پوشش گیاهی، جنس خاک و عوارض انسانی ایجاد شده روی زمین همگی از عوامل دخیل در سیلاب سال جاری بودند؛ ادامه داد: در حال حاضر همه توجهات به میزان بارش باران در فرودین ماه سال جاری است. اما اگر نقاط ارتفاعی

و داده مکانی با دقت بالا به روز رسانی شده بودند؛ بر اساس داده های GIS اندازه شیب زمین قابل اندازه گیری بود. اما در حال حاضر ما DEM درستی در اختیار نداریم.
به گفته وی اگرچه اطلاعات مکانی استان گلستان را سازمان نقشه برداری کشور از سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح دریافت کرده اما این اطلاعات دارای حداقل بیست متر اختلاف ارزیابی هستند.
شفیعی از کمیته آب مجلس خواست تا در گزارش نهایی خود در بررسی سیلاب فرودین 98 به فقدان اطلاعات مکانی پایه استان های درگیر سیل و به روز نشدن آنها اشاره کند؛ چرا که در حال حاضر در کشوری مثل آمریکا که پس از دو دهه، مدل های رقومی تهیه شدند؛ این مدل‌ها اختلاف کمتر از یک سانتی متر دارند. ما هم در ایران توان انجام این کار را داریم، اما تا کنون این طرح محقق نشده است؛ زیرا نیازمند گسترش منابع مالی و تأمین نیروی انسانی هستیم.
وی در واکنش به بخشی از سخنان نمایندگان وزارت نیرو در این جلسه که به لزوم تأمین اعتبار برای احداث سدهای جدید تأکید داشتند؛ گفت: شاید لازم نباشد صدها میلیارد هزینه سدسازی کنیم تا مردم برخی روستاها در امان باشند؛ چه بسا جابجایی این روستاها می تواند امکان بهتری با هزینه مناسب تری ایجاد کند.
شفیعی با اشاره به اینکه آخرین عکسبرداری هوایی از استان گلستان مربوط به دهه 80 بوده واین عکسبرداری در دهه نود تکرار نشده است؛ تأکید کرد: کشور فاقد برنامه مدون به‎روزرسانی نقشه سراسری در تمامی پهنه جغرافیایی ایران است. چه بسا اگر تا پنج سال پیش، نقشه رقومی ارتفاعی با اختلافی کمتر از یک متر تولید شده بود، این نقشه ها می توانست در مدیریت سیلاب موثر باشد.
وی تأکید کرد: نقاط و شبکه ترازیابی کشور باید بازسازی و مرمت شوند تا دقت بالایی ایجاد شود.
رئیس سازمان نقشه برداری کشور در واکنش به اینکه

«چرا این سازمان تولید نقشه در کشور را تکرار و به روزرسانی نکرده است؟»؛ از بودجه دو و نیم میلیاردی طرح در این سازمان سخن گفت و یادآور شد: در موضوعاتی همچون «مدیریت بحران»، سازمان نقشه برداری کشور نمی تواند مستقیماً از سازمان برنامه و بودجه اعتبار مالی دریافت کند. دریافت ردیف های مالی برای این منظور نیازمند مصوبه ای در ستاد مدیریت بحران، وزارت کشور و هیأت وزیران است.
در ادامه این جلسه دامادی رئیس کمیته آب کمیسیون مجلس، با اشاره به اینکه هزینه تهیه یک دوربین برای عسکبرداری و تولید نقشه حداقل 19 میلیارد تومان است، خطاب به مهندس شفیعی گفت: برای ما قابل درک است که با بودجه دو و نیم میلیاردی طرح در سازمان نقشه برداری کشور، نمی توان تولید نقشه در کشور را به روز کرد.
وی همچنین به مزاح گفت: مثل این است که به شما سی تومان پول بدهند و از شما بخواهند پراید بخرید. با این پول حتی پیاز هم نمی توانید بخرید!
مهندس شفیعی در پاسخ به وی گفت: علی رغم کمبود منابع مالی در این سازمان؛ همکاران ما با دریافت تصاویر ماهواره ای و اطلاعات مکانی موجود در این سازمان، نقشه های مدیریت سیلاب و مناطق تحت تاثیر سیل را در فروردین و اردیبهشت ماه سال جاری تهیه کردند. بیش از 25 نقشه در این زمینه تهیه شده است که 4 مورد آن مربوط به استان گلستان می باشد و آخرین نمونه از این نقشه پس از موج دوم سیلاب در استان گلستان تهیه شد.
وی در پاسخ به اینکه «آیا سازمان فضایی وزارت ارتباطات نیز در این زمینه با سازمان نقشه برداری کشور موازی کاری می کند؟» گفت: وزارت ارتباطات داری سازمان و پژوهشگاه فضایی است که به تصاویر ماهواره ای دسترسی دارد. اما اطلاعات پایه مکانی برای تطبیق و تولید نقشه های سیل را در اختیار ندارد . این اطلاعات صرفاً در سازمان نقشه برداری کشور موجود است.
رئیس کمیته آب کمیسیون عمران مجلس ضمن تشکر از رئیس سازمان نقشه برداری کشور گفت: قطعا طی 18 سالی که از تولید نقشه در استان گلستان می گذرد؛ این استان دچار تغییرات توپوگرافی و ژئودزی بسیاری شده ولی در حال حاضر از حوزه های آبریز و رودخانه های آن مدل رقومی دقیقی وجود ندارد.
در این جلسه بر لزوم طرح جامع مدیریت سیلاب در استان های همچون گلستان و لرستان با سناریوهای مختلف تأکید شد.