به گزارش روابط عمومی سازمان نقشه‌برداری کشور، متن کامل این یادداشت از این قرار است:
كشور ايران به عنوان بخشي از كمربند كوه‌زايي آلپ- هيماليا همواره از لرزه‌خيزي بالايي در طول تاريخ برخوردار بوده است، و بخش‌هاي مختلف آن توسط زمينلرزههاي متعددي تخريب شده است. زمين‌لرزه بازتاب يك رويداد زمين‌شناسي است كه به صورت جنبش درسطح زمين ظاهر می‌‌‌شود.
گسيختگي در پوسته جامد زمين كه به دليل جنبش‌هاي برشي در دو سوي گسلها روي مي‌دهد، عامل اصلي بروز زمين‌لرزه بوده و پيامد مستقيم انباشتگي تنش‌ها در پي جابه‌جايي ورقه‌هاي زمين‌ساختي نسبت به يكديگر مي‌باشد. تنش‌هاي فشارشي ناشي از بازشدگي درياي سرخ و حركت صفحه آفريقا– عربستان، در راستاي شمال– شمال‌شرقي و نيز حركت صفحه هند در راستاي شمال– شمال‌غربي، موجب حركت و جابه جايي به نسبت متفاوت در پوسته‌ها و قطعات گوناگون قاره‌اي و اقيانوسي ايران مي‌شود و در نتيجه عامل فراواني زمين‌لرزه‌ها در ايران است. براساس زمينلرزههاي تاريخي و دستگاهي، دو نوار لرزه‌خيز اصلي در ايران قابل شناسايي مي‌باشد: نوار لرزه‌خيز (جنوبي) كوه‌هاي زاگرس با روند شمال‌غربي – جنوب شرقي و نوار لرزه‌خيز شمالي، كوه‌هاي البرز و كپه داغ.
تغيير شكل پوسته در ايران دو وجه عمده دارد يكي ضخيم شدگي پوسته و ديگري حركات جانبي پوسته به اطراف كه درنتيجه اين دو سازوكار دو دسته عمده از گسلها به وجود آمده كه قسمت ناپيوسته اين تغيير شكل را سبب شده‌اند. دسته اول گسل‌هاي معكوس هستند كه ضخيم شدگي در زاگرس، البرز و كپه داغ را موجب شده است. دسته دوم گسل‌هاي امتداد لغز هستند كه باعث چرخش‌هاي ساختاري در شرق ايران و هم چنين حركات جانبي كوچكتر در البرز و زاگرس شده‌اند.
سرعت‌هاي نسبي، ميدان تنش و لرزه‌خيزي موجود در پوسته ايران كاملا وابسته به فعاليت اين گسلها و خصوصيات ديناميكي آنها است. رئولوژي و ضريب اصطكاك دروني اين گسلها مقدار تنش برشي و آهنگ حركت نسبي بر روي آنها را تعيين مي‌كند. اطلاعاتي كه درباره تنش برشي در روي گسلها بدست مي‌آيد يكي از داده‌هاي پايه هر مطالعه آناليز خطر لرزه‌اي را تشكيل مي‌دهد.
پس از زلزله مخرب بم در سال 1382، لزوم ايجاد يك شبكه دائمي پايش تغييرات ژئودتيكي پوسته در ايران احساس شد. بر همين اساس شبكه‌هاي موردي GPS فراواني در نقاط مختلف كشور و برحسب ضرورت به اجرا درآمدند، تا به بررسي خطر لرزه‌خيزي منطقه‌اي بپردازند. در ادامه اين روند، و به منظور پايش دائمي تغييرات پوسته و تعيين نرخ ژئودتيكي آن، شبكه سراسري دائمي GPS ايران و با نام IPGN از سال 1383 راه‌اندازي شد و در سالهاي بعد نيز تكميل گرديد. در حال حاضر اين شبكه، شامل 158 ايستگاه دائمي GPS است كه بنا بر دو پارامتر لرزه‌خيزي و جمعيت در نقاط مختلف پراكنده شده‌اند. تمام اين ايستگاه‌ها مجهز به گيرنده‌هاي GPS هستند كه به صورت 24 ساعته و با نرخ 30 ثانيه به ردیابی و ثبت سیگنالهای دریافتی از ماهواره‌های می پردازند. اطلاعات جمع‌آوری شده در هر ایستگاه که شامل فایل‌های مشاهداتی و ناوبری می‌باشد، با استفاده از روشهاي ماهواره اي و شبكه‌هاي مخابراتي، در مراکز اصلی پردازش داده‌ها توسط خط تلفن و مودم دریافت شده و در آنجا مورد پردازش قرار مي‌گيرد. خروجي اين پردازش‌ها به صورت مختصات دقيق ايستگاه‌ها درچارچوب مرجع 2014 ITRF و سري زماني مربوط به آنهاست. در اين تحقیق از12 سال مشاهدات پیوسته شبكه دائمی کشور از سال 2006 تا پایان سال 2018 استفاده شده است.
پردازش اين داده‌ها با استفاده از اطلاعات مداري دقيق در نرم افزار GAMIT-GLOBK انجام شده است. اين نرم‌افزار، يكي از دقيق‌ترين نرم‌افزارهاي علمي در زمينه مطالعات حركات پوسته و تحليل مشاهدات ژئودتيك است كه تحت سيستم عامل لينوكس قابل اجراست. پس از پردازش اوليه، به منظور يكپارچه سازي و انجام سرشكني، نتايج وارد نرم افزار GLOBK مي‌گردند و مختصات وسرعت ايستگاه‌ها نسبت به چارچوب مرجع ITRF و يا صفحه اوراسيا محاسبه مي‌گردد. مبانی محاسبه سرعت ایستگاه‌ها یا نرخ جابجایی ایستگاه‌ها می‌تواند خیلی ساده در نظر گرفته شود و سرعت ایستگاه‌ها با تقسیم مقدار جابجایی بر فاصله زمانی بین اندازه‌گیری‌ها بدست آید. ولی به منظور بالا بردن اعتماد به نتایج، استفاده از سایر داده‌های موجود در منطقه و ترکیب آنها با داده‌های جمع آوری شده، تولید سری‌های زمانی مولفه‌های مختصات و ارزیابی کیفی نتایج و دلایل دیگر از مقایسه نقطه‌ای نتایج پرهیز نموده و کلیه داده‌های مورد نظر در یک سرشکنی زنجیره‌ای موسوم به پالایه کالمن وارد می‌شوند. در این نوع سرشکنی داده‌های مربوط به زمان‌ها و شبکه‌های مختلف با یکدیگر ترکیب شده و قابلیت اعتماد نتایج و سرعت‌های بدست آمده افزایش می‌یابد. با استفاده از این نتایج مدل کینماتیک برای کشور و همچنین تعیین نرخ لغزش گسل‌های فعال-مدلسازی چرخه زلزله و مدلسازی مکانیکی پوسته زمین و تجمع استرین در گسلها و تعیین رزیم تکتونیکی (فشارش –کشیدگی وچرخش) امکان‌پذیر است.
برای مشاهده "مدلسازی فلات ايران با شبكه دائميGNSS کشور"
اینجا را کلیک کنید.
